Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde, herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik) kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan bireye bedensel engelli, bu duruma yol açan durumlara ise bedensel engel denir.
Bedensel engelli bireyler destek eğitim programı içerisinde uygulanan modüller şu şekildedir:
1) Sırt Üstü Modülü (Kaba Motor)
2) Yüz Üstü Modülü (Kaba Motor)
3) Destekli Oturma Modülü (Kaba Motor)
4) Desteksiz Oturma Modülü (Kaba Motor)
5) Emekleme Modülü (Kaba Motor)
6) Diz Üstü Modülü (Kaba Motor)
7) Ayakta Durma (Kaba Motor)
8) Destekli Yürüme (Kaba Motor)
9) Desteksiz Yürüme (Kaba Motor)
10) Merdiven İnip Çıkma (Kaba Motor)
11) İleri Düzey Fonksiyonel Beceriler (Kaba Motor)
12) Çizim Becerileri (İnce Motor)
13) Tutma ve Bırakma (İnce Motor)
14) El Becerileri ve El / Göz Koordinasyonu (İnce Motor)
15) Proprioseptif Sistem / Vücut Farkındalığı (İnce Motor)
16) Taktil Sistem / Dokunma (İnce Motor)
17) Görsel Algılama
18) Vestibuler Sistem / Denge (İnce Motor)
Bedensel yetersizliklere ateşli hastalıklar, oksijen yetmezliği, zehirlenme ve kazalar neden olmaktadır.
- Merkezi sinir sisteminin zedelenmesi, beynin ve omuriliğin zedelenmesini ifade etmektedir. Merkezi sinir sisteminin zedelenmesi sonucunda yetersizlikler; kaslarda zayıflık, inme ve eşgüdümsüzlük şeklinde kendini gösterir. Bireyin davranışlarına etkisi ise; zihinsel gerilik, algısal problemler, eşgüdüm yoksunluğu, dikkat dağınıklığı ve konuşma bozukluğu olarak kendini göstermektedir.
- Kas iskelet sisteminin etkilenmesi sonucu ortaya çıkan bedensel yetersizlikler doğuştan olabileceği gibi sonradan da kazanılabilmektedir. Nedenleri arasında kalıtsal bozukluklar, bulaşıcı hastalıklar, kazalar ya da gelişim yetersizlikleri yer alabilmektedir. Bu grupta yer alan yetersizlikler arasında düztabanlılık, adale erimesi ve kalça çıkığı sayılabilir.
- Doğuştan kazanılan bedensel yetersizliklerin bazıları merkezi sinir sisteminin zedelenmiş olmasından, bazıları da kas iskelet sisteminin etkilenmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Bu grupta yer alan yetersizlikler; bel çatlağı felci, beyinsel inme, kalça çıkığı ve doğuştan ampütasyondur (Yani hamilelik döneminde anne karnındaki çocuğun çeşitli nedenlerden dolayı, olağan bir şekilde gelişememesi sonucunda çocuğun parmağı, eli, kolu, ya da bacağının bir bölümü olmadan doğması).
Kazalar ve diğer hastalıklar sonucunda ortaya çıkan bedensel yetersizlikler ve süreğen hastalıklar grubuna, düşme, yanma, zehirlenme ve trafik kazaları gibi kazalarla, kanser, tüberküloz, ateşli romatizma ve şeker hastalığı gibi hastalıklar girmektedir. Kazalar merkezi sinir sistemini zedeleyebilir ya da amputasyona neden olabilir.
BEDENSEL ENGEL TÜRLERİ
Spina Bifida
Açık ya da ayrık omurga anlamına gelmektedir. Omurgadaki açıklığın büyüklüğü ve yerleşim yeri ile omuriliğin ve sinirlerin etkilenen bölümü engelin ciddiyetini belirler. Myelomeningosel, meningosel ve spinabifidaokülta olmak üzere üç tipi vardır.
Beyin omurilik sıvısının (BOS) aşırı miktarda artması ve beyin içindeki boşluklara fazla basınç yapmasıyla hidrosefali gelişebilir. Hidrosefali gelişmesi ve beynin hasar görmesi, zamanında tedavi edildiğinde zekaları normalden farklı olmaz.
Beyin omurilik sıvısının (BOS) aşırı miktarda artması ve beyin içindeki boşluklara fazla basınç yapmasıyla hidrosefali gelişebilir. Hidrosefali gelişmesi ve beynin hasar görmesi, zamanında tedavi edildiğinde zekaları normalden farklı olmaz.
Serebral Palsi (CP)
Doğum öncesinde, doğum esnasında ya da doğumdan sonra erken dönemde beyin hasarı sonucu ortaya çıkan ilerleyici olmayan fakat yaş ile beraber değişebilen kalıcı motor fonksiyon kaybı, postür ve hareket bozukluğudur. İlk belirtileri, genellikle çocuk 3 yaşına gelmeden önce ortaya çıkar. İstemli hareketler sırasında kas koordinasyonu eksikliği (ataksi), kaslarda katılık ya da abartılı refleksler (spastisite), tek ayağını ya da bacağını sürüyerek yürüme, ayak uçlarında, eğilerek ya da makaslayarak yürüme, tavşanvari emekleme, aşırı gevşek(flask) kas tonusudur.
CP’nin tipine (hemipleji, dipleji, qudripleji, ataksik, atetoid, spastik… gibi), normal gelişim basamağındaki düzeyine göre oluşturulan fizyoterapi programlarıyla çocuğun dönme, sürünme, emekleme, desteksiz oturma, ayakta durma yürüme gibi fiziksel aktiviteleri yapması sağlanır.
CP’nin tipine (hemipleji, dipleji, qudripleji, ataksik, atetoid, spastik… gibi), normal gelişim basamağındaki düzeyine göre oluşturulan fizyoterapi programlarıyla çocuğun dönme, sürünme, emekleme, desteksiz oturma, ayakta durma yürüme gibi fiziksel aktiviteleri yapması sağlanır.
Down Sendromu
Down Sendromu, bir kromozom anomalisidir. Sıradan bir insanda bulunan kromozom sayısı 46 iken, down sendromlu bireylerde 21.kromozomdan üç tane olması sebebiyle 47 kromozom bulunmaktadır. Down sendromuna sahip bireylerde ortak görülen bazı özellikler; çekik küçük gözler, basık burun, kısa parmaklar, kalın ense, kıvrık serçe parmağı, avuç içinde tek çizgi, ayak başparmağının diğer parmaklardan daha açık olması, hipotonik vücut ve ekstremite kaslarıdır.
Down sendromunda daha geriden takip eden zihinsel ve fiziksel gelişime destek olmak için çocuk doğar doğmaz bir fizyoterapist ve eğitimciye başvurulmalı, fizyoterapist-eğitimci-aile iş birliği içerisinde olmalıdır. Evde ve merkezlerde yapılan düzenli destek eğitim ve fizyoterapi programlarıyla çocuğun hipotonik kaslarının kuvvetlenmesi; konuşmanın, ince motor becerilerinin, öz bakımın, bilişsel ve sosyal alanların gelişmesi sağlanabilir.
Down sendromunda daha geriden takip eden zihinsel ve fiziksel gelişime destek olmak için çocuk doğar doğmaz bir fizyoterapist ve eğitimciye başvurulmalı, fizyoterapist-eğitimci-aile iş birliği içerisinde olmalıdır. Evde ve merkezlerde yapılan düzenli destek eğitim ve fizyoterapi programlarıyla çocuğun hipotonik kaslarının kuvvetlenmesi; konuşmanın, ince motor becerilerinin, öz bakımın, bilişsel ve sosyal alanların gelişmesi sağlanabilir.
Muskuler Distrofiler (Kas Rahatsızlıkları)
En sık rastlanan kas hastalığı Duchenne Muskuler Distrofidir. Kas erimesi olarak bilinir. 2-5 yaş arası teşhis koyulur. Tipik olarak erkek çocuklarda görülür (5000/1).
DMD‘nin bulguları şu şekildedir:
Kaslarda ağrı ve sertlik,
Koşma ve sıçramada güçlük,
Parmak ucunda yürüme,
Oturma veya ayağa kalkmada zorluk,
Konuşmada gecikme gibi öğrenme güçlükleri,
Sık düşmeler,
Erken yorulma,
Merdiven ve yokuş çıkmada zorluk.
Günümüzde kas distrofilerinin kesin tedavisinin olmamasından dolayı, tıbbi tedaviye ek olarak, fizyoterapide uygulanan germe, kuvvetlendirme, solunum ve denge egzersizleri hastalığın ilerleyişini yavaşlatabilir.
Merkezimizde bedensel engele sahip bireylere, engelin derecesine ve bireyin ihtiyaçlarına yönelik olarak fizyoterapist eşliğinde, kişiye özel oluşturulan fizyoterapi programları uygulanmaktadır.
DMD‘nin bulguları şu şekildedir:
Kaslarda ağrı ve sertlik,
Koşma ve sıçramada güçlük,
Parmak ucunda yürüme,
Oturma veya ayağa kalkmada zorluk,
Konuşmada gecikme gibi öğrenme güçlükleri,
Sık düşmeler,
Erken yorulma,
Merdiven ve yokuş çıkmada zorluk.
Günümüzde kas distrofilerinin kesin tedavisinin olmamasından dolayı, tıbbi tedaviye ek olarak, fizyoterapide uygulanan germe, kuvvetlendirme, solunum ve denge egzersizleri hastalığın ilerleyişini yavaşlatabilir.
Merkezimizde bedensel engele sahip bireylere, engelin derecesine ve bireyin ihtiyaçlarına yönelik olarak fizyoterapist eşliğinde, kişiye özel oluşturulan fizyoterapi programları uygulanmaktadır.
